Obraz MB Szkaplerznej

 

 

Mówiąc o dziele, jakim jest obraz Matki Bożej Szkaplerznej w Brzeźcach należy przypomnieć, iż Patronami kościoła parafialnego w Brzeźcach k. Pszczyny (dekanat suszecki)  byli prawdopodobnie od samych początków istnienia parafii święty Filip oraz święty Jakub. Pod tym wezwaniem kościół w Brzeźcach istniał do czasu, kiedy w roku 1740 przy kościele nastało Bractwo Matki Boskiej Szkaplerznej. W głównym ołtarzu kościoła umieszczono obraz Matki Boskiej Szkaplerznej i ustalono, że odtąd dzień 16 lipca będzie dniem odpustu. Po raz pierwszy obchodzono go w Brzeźcach 10 lipca 1740 roku. Od tej pory są one obchodzone bardzo hucznie i przybywają na nie wszyscy z pobliskich wsi. Było to zasługą księdza proboszcza Pawła Husińskiego. W tym samym roku z jego inicjatywy założono w Brzeźcach Bractwo Matki Boskiej Szkaplerznej, które istniało do 1950 roku. - źródło: "Brzeźce Monografia Historyczna Parafii i Wsi" - dr Grzegorz Sztoler - 1999r.

Dawniej wokół obrazu umieszczone były liczne wota.

Sam obraz, który znajduje się w głównym ołtarzu neogotyckiego kościoła w Brzeźcach, to unikatowe dzieło sztuki sakralnej. Znalazł się również w naukowym opracowaniu "Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce - Maryja Orędowniczka Wiernych", Tom II, autorstwa Krystyny S. Moisan i Beaty Szafraniec, Warszawa 1987. W słowie wstępnym opracowania czytamy: (...) Celem badań, jakich wyniki prezentujemy, było opracowanie w oparciu o teksty religijne (m.in. starodruki polskie) poszczególnych typów przedstawień, a nie sporządzenie kompletnego katalogu wszystkich przykładów (...) W tomie niniejszym zebrane zostały różne typy przedstawień orędownictwa Maryi w sztuce polskiej XVI - XVIII wieku. Maryja jawi się w nich jako orędowniczka wszystkich wiernych, żyjących i zmarłych, całego kraju, poszczególnych stanów, bractw, rodzin i pojedynczych osób. Jest to swoisty pomnik atakowanego podówczas przez innowierców dogmatu o świętych obcowaniu (...) 

Bardzo często w wizerunkach szkaplerznych czy różańcowych Matki Boskiej ujęcia półpostaciowe są słabiej lub wyraźniej sparafrazowaną  Hodegetrią (przyp. red.: najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonograficzny przedstawienia Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Wikipedia) bizantyjską lub średniowieczną Niewiastą Apokaliptyczną stojącą na sierpie księżyca. (sierp Księżyca ukazany jest również na obrazie w Brzeźcach - przyp.red.)

Opracowanie, o którym wyżej mowa, wspomina również obraz MB Szkaplerznej w kościele w Brzeźcach k. Pszczyny. Czytamy w nim:  (...) typ Matki Boskiej Karmelitańskiej spotykamy na przedstawieniu pochodzącym z XVIII wieku, znajdującym się w kościele parafialnym w Brzeźcach. Ubrana w strój Niepokalanej, siedząca wśród chmur Maryja opiera lewą stopę na sierpie Księżyca. Wraz z siedzącym na Jej kolanach nagim Dzieciątkiem podtrzymuje bracki szkaplerz. Jeden z otaczających Maryję aniołów unosi ponad głową Królowej Nieba koronę. Namalowana w lewym dolnym rogu obrazu naga postać wyobrażająca duszę w czyśćcu spogląda na Matkę Boską podnosząc dłoń w kierunku szkaplerza (...).

Św. Jan Paweł II był najbardziej znanym miłośnikiem szkaplerza.

Trzy wieki zrobiły swoje. Dzisiaj obraz wymaga renowacji, by uchronić go przed zniszczeniem...

W 2020 roku przypadała 280. rocznica obrazu MB Szkaplerznej w Brzeźcach 1740 - 2020

 

W "Gościu Niedzielnym" ukazał się artykuł autorstwa Przemysława Kucharczaka

MIEJSCE PRZYJĘCIA SZATY - Gość Niedzielny - Katowicki nr 35, 30 sierpnia 2020r., Przemysław Kucharczak

 

Brzeźce obchodzą 280. rocznicę przybycia do ich parafii obrazu Matki Bożej Szkaplerznej. To duży i robiący wrażenie barokowy wizerunek, który umieszczony został w głównym ołtarzu. Wydarzenia związane z tym obrazem w XVIII wieku odbiły się szerokim echem na Górnym Śląsku.

Dlaczego? Ponieważ jednocześnie w 1740 roku powstało w Brzeźcach pierwsze na Górnym Śląsku Bractwo Szkaplerzne. Owszem, powstawały w naszym regionie już wcześniej, nawet w średniowieczu, różne bractwa religijne. Problem w tym, że przyjmowały w swoje szeregi tylko ludzi, którzy uważali się za elitę szlachetnie urodzonych albo przynajmniej bogatych. Bractwo Szkaplerzna jako pierwsze gromadziło również chłopów, którzy byli gotowi szerzyć cześć Matki Bożej.

Ks. Andrzej Ahnert, proboszcz parafii MB Szkaplerznej w Brzeźcach, otwiera starą księgę w twardej, obitej skórą oprawie. Na pierwszej stronie widnieje rok, w którym dokonano pierwszego zapisu: Anno Domini 1740, a pod nim tysiące nazwisk Ślązaków. Są wśród nich przodkowie wielu osób, które teraz czytają ten tekst w „Gościu Katowickim”.

 

Do Brzeźc, żeby wstąpić do Bractwa Szkaplerznego, ludzie przyjeżdżali lub docierali piechotą. Na przykład w 1751 roku szkaplerz przyjęła tu „Katarzina Jascurzonka z Boguckiey Kuznice”, czyli z dzisiejszych Katowic. Kuźnica żelaza, od której nazwę wzięła osada Bogucka Kuźnica, działała wtedy w miejscu, gdzie obecnie jest katowicki rynek.

Rok wcześniej do wspólnoty wstąpili Franek Jandek z Czeladzi, a także Katarzina Stylino i Valek Styla z Lędzin, prawdopodobnie małżeństwo. Blisko nich jest zapisana „Jadwiga Michalsko z Żoruw”. Najwięcej członków bractwa pochodzi oczywiście z najbliższej okolicy, w tym Franek Grzib z Łąki czy Jadwiga Bromboszczonka z samych Brzeźc.

Pojawiają się nazwiska z Pszczyny, Cieszyna, Strumienia, Woszczyc, ze Zgonia, z Pszowa... To głównie teren dzisiejszych archidiecezji katowickiej i diecezji bielsko-żywieckiej. - Niech pan zobaczy, ilu ludzi wtedy przyjmowało w tej parafii szkaplerz. Choćby w 1867 roku było ich 187, a rok wcześniej aż 299! - pokazuje Anna Skorupka, redaktor parafialnego pisma „SZKAPLERZ”.

Wpisy do księgi bractwa nie ustały nawet w czasie jednej z największych katastrof w historii Górnego Śląska – strasznego głodu i tragicznej epidemii w latach 1846 – 1848. Problemy z wyżywieniem dotknęły wtedy dużą część Europy. Najbardziej ucierpieli Irlandczycy i właśnie Górnoślązacy. W naszym regionie na osłabionych wielkim głodem ludzi spadł jeszcze tyfus. Umierały wtedy na Górnym Śląsku całe rodziny, pojawiły się też tysiące sierot. Mimo to w Brzeźcach ludzie nadal przyjmowali szkaplerz. - Wtedy w czasie epidemii ludzie się modlili – zauważa ks. Andrzej Ahnert.

 

Ta piękna księga jest uzupełniana do dzisiaj. Przed ćwierć tysiącem lat wiejski nauczyciel organista pobierał za jej prowadzenie dwa talary rocznie. Teraz nazwiska wstępujących do bractwa wpisuje proboszcz.

Przyjęcie szkaplerza odbywa się tutaj raz w roku w dzień odpustu parafialnego. To pierwsza niedziela po 16 lipca, czyli liturgicznym wspomnieniu Matki Bożej Szkaplerznej. Przyjeżdżają tu wtedy ludzie także spoza parafii, żeby kapłan nałożył im szkaplerz.

W tym roku ceremonia została odwołana z powodu pandemii. W lipcu 2021 roku jednak znowu, jeśli Bóg pozwoli, każdy chętny będzie mógł tutaj poprosić o nałożenie szkaplerza. Poza tym terminem można jednak umówić się na przyjęcie szkaplerza indywidualnie. - Akurat teraz mamy remont probostwa. Jeden z robotników skądś się dowiedział o naszym bractwie i poprosił o możliwość przyjęcia szkaplerza z całą rodziną. To będą cztery osoby – mówi ks. Andrzej Ahnert.

Szkaplerz nie jest tylko kawałkiem materiału lub medalikiem. To okrywająca nas szata Maryi – znak przymierza przyjaźni, jaką z Nią zawieramy. Każdy, kto przyjmuje szkaplerz, codziennie odmawia krótką modlitwę, zadaną przez księdza w czasie przyjęcia szkaplerza. - Najczęściej jest to modlitwa „Pod Twoją obronę...” - Mówi Anna Skorupka, która sama od 19 lat należy do Bractwa Szkaplerznego.

Z noszeniem szkaplerza i wypełnianiem przypisanych do niego zobowiązań wiążą się obietnice. Matka Boża w objawieniu z 1251 roku zapewniła karmelitę Szymona Stocka, że noszący Jej szkaplerz człowiek nie dozna ognia piekielnego. Noszących szkaplerz, którzy zachowają czystość według stanu i wierność modlitwie, Maryja ma tez uwolnić od czyśćca w pierwszą sobotę po ich śmierci. Kto przyjmuje szkaplerz, przyjmuje Matkę Bożą do swojego życia, tak jak św. Jan pod Krzyżem.

 

Jak to się stało, że właśnie w Brzeźcach powstało to bractwo? - W 1736 roku do Brzeźc przyszedł nowy proboszcz, ks. Paweł Husiński, który był zafascynowany duchowością karmelitańską – wyjaśnia Anna Skorupka.

Bractwo Szkaplerzne w tej wsi ks. Husiński założył we współpracy z ojcami karmelitami w 1740 roku. Sprowadził też wspaniały, wielki obraz Matki Bożej Szkaplerznej.

Ten robiący wrażenie barokowy wizerunek do dzisiaj wisi w głównym ołtarzu kościoła. Matka Boża i Dzieciątko Jezus patrzą sobie nawzajem z czułością w oczy. Oboje trzymają płócienny szkaplerz, po który wyciąga ręce stojąca na dole postać ludzka.

Parafianie z Brzeźc uczcili Maryję także przez założenie strony internetowej, poświęconej obrazowi tamtejszej Matki Bożej Szkaplerznej. Można ją znaleźć pod adresem: www.szkaplerzna.eu